Fotografen te Hamme in de 19de en begin 20ste eeuw

Welke fotografen waren werkzaam in Hamme (Oost-Vlaanderen) in de 19de en begin 20ste eeuw? Het antwoord op die vraag kan, naast gewoon interessant, een hulpmiddel zijn om oude familiefoto’s uit Hamme te dateren.

Dit is een eerste aanzet met voornamelijk online gevonden gegevens, ik zal nieuwe gegevens hier steeds aanvullen.

De meeste bronnen die hieronder aangehaald worden kan je ook gebruiken om de fotografen uit je eigen gemeente op te zoeken. De soorten bronnen uit het artikel 5 onmisbare websites voor je familiegeschiedenis zijn allemaal relevant, ik heb ze ook allemaal gebruikt voor dit artikel.

Als je iets weet over één van de fotografen, er foto’s van hebt of nog andere fotografen uit Hamme kent, dan zou het mij veel plezier doen als je het laat weten via de opmerkingen onderaan of op spoorzoeker@petereyckerman.be.

De basislijst van fotografen/fotostudio’s komt uit de “Directory of Photographers in Belgium, 1839-1905”, aangevuld met online gevonden fotografen:

• Asser Coster (gevonden in de bewerking van de burgerlijke stand van Hamme, beschikbaar in de databank Ariadne)
• Photo Segers / Segers & Bonnarens (gevonden via foto’s en fotokaarten)
• Standaert Frères
• Jules Vital Sterck
• Ernest Van Haver
• Roger Vermeire (gevonden in het Lexicon van Oost-Vlaamse Schilders en Beeldhouwers)

Later in de 20ste eeuw vinden we nog de fotografen De Beule (hoek Nieuwstraat/Plezantstraat) en Merckpoel (Peperstraat).

Coster, Asser 1881

Rondreizend kermisfotograaf, geboren Amsterdam 10-3-1835, hij huwde op 10-01-1872  te Amsterdam met Rosa Swaap (°Amsterdam 1847). Hun zoon Simon werd geboren op het Marktplein te Hamme op 25-09-1881.

Hij heeft heel wat rondgereisd: Amsterdam tot ca. 1869, Amerika tot 1871, reizend fotograaf gebaseerd in Amsterdam tot 1892, fotograaf in Breda tot 1895, in Den Bosch tot 1898, in Amsterdam tot 1900, dan vertrokken naar Gent.

Via zijn vreemdelingendossier (nr. 77188) in Antwerpen leren we dat hij in 1893, 1895, 1896, 1897 en 1898 in Antwerpen was als kermisfotograaf (photographe forain). Hij verblijft telkens op de Champ de foire en komt vanuit Gent, waar hij ook op de Champ de foire verbleef.
Als vroegste jaartal van aankomst in België wordt 1872 genoemd.

Zijn zoon Simon zal dus letterlijk op het Marktplein van Hamme geboren zijn. Hij werd fotograaf in Gent op het Sint-Pietersplein 29. Hij overleed in 1970 te Brussel.

Zijn stamboom is te vinden op Genealogie Online.

Bronnen

• Bewerking van de burgerlijke stand van Hamme, beschikbaar in de databank Ariadne (opgelet, verkeerde transcripties: Assez ipv Asser en Sivaap ipv Swaap).
• Wachlin, S. (2011). Photographers in the Netherlands. Centraal Bureau voor Genealogie, Den Haag.
• Lexicon van Oost-Vlaamse Schilders en Beeldhouwers (1700-1940)
• WieWasWie.nl (zoek op Coster Asser om zijn huwelijk te vinden)

Photo Segers / Segers & Bonnarens 1903- na 1930

“Photo Segers” heette eerst “Segers & Bonnarens”, de vestigingsplaatsen en de naam suggereren dit alleszins.

Segers & Bonnarens 1903 – ca. 1914

“Segers & Bonnarens” was gevestigd in de Geemstraat (Statiestraat) te Hamme, wellicht op de hoek Geemstraat-Statiestraat.

Deze fotostudio wordt vermeld in de Dubbele wegwijzer der stad Gent en der Provincie Oost-Vlaanderen van 1908-1917 als “J. Segers, Bonnarens”. Dit wil niet zeggen dat ze daarna of daarvoor niet actief waren. Na de eerste wereldoorlog werden alleen de Gentse fotografen opgenomen. Vanaf 1906 werden fotografen uit de provincie opgenomen, maar niet in 1907. Dus Segers kan ook al in 1907 of vroeger begonnen zijn. De gedachtenisprentjes hieronder bevestigen trouwens dat Segers al in 1904 actief was.

Update 12 mei 2022: de ontdekking van het kasboek van Segers & Bonnarens (deel 1: 1903-1908) laat toe om te zien dat ze begonnen zijn in 1903. Op 9 augustus 1903 is de eerste bestelling (nr. 2) betaald.

Onderstaande zijn cartes-de-visite die als gedachtenisprentje gebruikt zijn, de opdruk aan de voorzijde is verschillend van bovenstaande foto’s. Het wapenschild is niet aanwezig en het lettertype is anders. Waarschijnlijk is dit het oudste ontwerp dat Segers gebruikte, het sluit meer aan bij de stijl van de jaren 1890. Het was dus zeker in gebruik in 1904-1905.

In het kasboek van Segers & Bonnarens (deel 1: 1903-1908) zijn de bestellingen van de gedachtenisfoto’s terug te vinden. Het waren uitzonderlijk grote bestellingen:

• de foto van Eugène Van Damme is gemaakt op 312 carte-de-visites en 18 albumkaarten (kabinetkaart). De bestellingen (nrs. 396 en 407) zijn betaald op 31 mei, voor 96 fr.
• de foto van Isidoor Van Damme is op 300 exemplaren gemaakt. De bestelling (nr. 903) is op 2 april 1905 betaald, voor 75 fr.

De foto’s hebben geen opdruk op de achterzijde.

De foto van het meisje gekleed als non lijkt een eerste communiefoto (merk de missaal op in haar rechterhand), ze is waarschijnlijk 6 à 7 jaar oud. Dit wil zeggen dat de foto dateert van na het pauselijk decreet Quam Singulari in 1910.

Op de overzichtstentoonstelling “25 jaar Heemkring Osschaert” (25 november tot 23 december 2012) zag ik een grote groepsfoto van “Boogschuttersmaatschappij De Vereenigde Vrienden” gemaakt door Segers & Bonnarens, en gedateerd in 1908.

Photo Segers ca. 1914 –

“Photo Segers” was op hetzelfde adres gevestigd als Seger & Bonnarens. Hiervan vinden we vooral fotokaarten terug (postkaartformaat):

Op de achterzijde staat een stempel of een voorgedrukte tekst:

Zijn de fotokaarten met stempel ouder dan die met opdruk?
Ik ken 2 fotokaarten met stempel, één van 1913 en één van rond 1914. Geen enkele fotokaart met opdruk is tot nu toe nauwkeurig gedateerd.

De fotokaarten hebben allemaal een gesplitste rug, dus ze dateren van 1906 of later.

Enkele andere foto’s zijn te zien in Erfgoedbank Waasland: de foto “Twee vrienden, Elversele” heeft dezelfde bank en achtergrond als het kind op de bank hierboven, ook de ingekleurde foto met de 2 kinderen heeft deze achtergrond; 3 andere foto’s in de Erfgoedbank delen eenzelfde achtergrondtafereel met een trap.

Ik heb ook enkele bidprentjes uit Hamme met foto’s die dankzij vergelijking van de achtergronden en attributen aan Segers kunnen worden toegewezen:

Segers maakte als “Photo Segers” ook nog cartes-de-visite en kabinetkaarten:

Segers maakte ook een heel aantal groepsfoto’s op groot formaat:

Er bestaat ook nog een foto uit 1927 van het binnenvaartschip “Mozart” met zware averij in de collectie van het MAS in Antwerpen.

Bronnen

• Dubbele wegwijzer der stad Gent en der Provincie Oost-Vlaanderen. 1900-1923. Universiteitsbibliotheek Gent.
• Erfgoedbank Waasland

In de 20ste eeuw was er nog een fotograaf Segers gevestigd in de Kapellestraat, wellicht een zoon van deze Segers.

Standaert Frères ca. 1860-1904

Enkele carte-de-visite (CDV) foto’s bewijzen dat Standaert Frères al ruim voor 1885 (datum vermeld in de Directory of Photographers in Belgium) actief waren. De eerste 2 foto’s dateren naar stijl en kledij duidelijk uit de jaren 1860. Ook de dikte van het kartonnetje (0,52 mm) plaatst de foto’s in de jaren 1860. De foto met stempel ipv een gedrukte achterzijde is wellicht één van de vroegste foto’s van Standaert.

Over de broers Van Haute vind je meer in de ODIS databank: Florent Van Haute en August Van Haute.

Onderstaand bidprentje van Marie Antoinette Van Overstraeten uit 1871, met foto, kunnen we waarschijnlijk ook toewijzen aan Standaert Frères:

Onderstaande twee zwarte foto’s dateren uit de jaren 1880 tot begin jaren 1890, het verschil in stijl is duidelijk. Op de achterzijde zie je bovenaan nog resten van het pergamijnpapier dat de foto bedekte ter bescherming.

Van de broers Standaert uit Hamme, als het om dezelfde personen gaat tenminste, heb ik voorlopig enkel nog gevonden dat ze verfartikelen en kleurstoffen verkochten en in 1888-1889 een merk deponeerden voor een “onverwoestbare” blauwe kleurstof voor katoen. In Parijs werden ze vertegenwoordigd door Blétry Frères, Boulevard de Strasbourg 2.

Bronnen

• Joseph, S., Schwilden, T., Claes M.C. (1997). Directory of Photographers in Belgium, 1839-1905. Museum voor Fotografie, Antwerpen.
• Recueil officiel des marques de fabrique et de commerce, Volume 5, 1892.
• Färber-Zeitung: Zeitschrift für Färberei, Zeugdruck und den gesamten Farbenverbrauch, Volume 1, 1890.
• Bulletin des lois de la République française, Volume 12, 1889

Sterck, Jules Vital ca. 1898-1910

Jules Vital Sterck (1867, Gent – 1937, Gent) was schilder, tekenaar en lichttekenaar/fotograaf. Hij was de zoon van schilder Vital Sterck. Hij volgde als tiener al les aan de tekenacademie van Lokeren, waar zijn vader bestuurder was, en volgde later een opleiding aan de Academie te Gent. Schilderde o.m. landschappen en genrestukken. Stelde o.m. tentoon op de “35ste Tentoonstelling” in het Casino te Gent in 1892 n.a.v. het 100-jarig bestaan van de “Koninklijke Maatschappij ter Aanmoediging van de Schone Kunsten te Gent”.

Hij was beroepshalve werkzaam als fotograaf te

• Lokeren, Rue de l’Eglise 14 (1888-1910),
• Sint-Niklaas (1895),
• Hamme (1901-1910)
• Aalst, Rue de l’Eglise 5 (1904-1906).
• Hij vestigde zich in 1919 te Schaarbeek.

Hij wordt vermeld als Sterck J., Sterck J. & A., Sterck J.A., Sterck S., Sterck V. en Sterck Jules.

Jules Sterck huwde met Alice Valentine Colette Bracke  (°ca 1880, Lokeren), in Hamme kregen ze een dochter, Elsa Maria Alida (29-12-1898) geboren in de Kapellestraat. Vermoedelijk was Sterck dan ook al in 1898 als fotograaf werkzaam in Hamme in tegenstelling tot 1901 zoals hierboven vermeld.

Bronnen

• Nobel, The Belgian Artists Dictionary Illustrated
• Lexicon van Oost-Vlaamse Schilders en Beeldhouwers (1700-1940)
• Bewerking van de burgerlijke stand van Hamme, beschikbaar in de databank Ariadne
• Joseph, S., Schwilden, T., Claes M.C. (1997). Directory of Photographers in Belgium, 1839-1905. Museum voor Fotografie, Antwerpen.
• “Gazette van Lokeren” van 12-09-1880 via Erfgoedbank Waasland

Van Haver Ernest – Poppé 1887-1888

Ernestus Joannes Josephus Van Haver (°2-5-1834, Hamme-Aart; †22-8-1901 Hamme-Kerkstraat) was (kunst)schilder en fotograaf. Op carte-de-visite: E. Van Haver of Van Haver-Poppé.

Volgens Nobel.be: “Schilder, tekenaar. Opleiding aan de Academie te Sint-Niklaas ca. 1855. Nam o.m. deel aan het Salon te Gent in 1883 (“Aan de brug te Hamme” en “Een hoekje in Vlaanderen”). Was werkzaam te Hamme/Oost-Vlaanderen.”

Ernest Van Haver huwde in 1863 in Hamme met Florentina Poppé. Hij was toen zonder beroep, zijn ouders waren winkeliers. Bij de geboorte van hun dochter Ernestina in december 1963 is hij schilder en winkelier. Wanneer die dochter in 1865 overlijdt is hij huisschilder en wonen ze in de Kerkstraat.

Wanneer Ernest in 1901 overlijdt is hij kunstschilder, ze wonen nog steeds in de Kerkstraat.

Bronnen

• Joseph, S., Schwilden, T., Claes M.C. (1997). Directory of Photographers in Belgium, 1839-1905. Museum voor Fotografie, Antwerpen.
• Nobel, The Belgian Artists Dictionary Illustrated
• Burgerlijke stand van Hamme, geraadpleegd op Familysearch via zoekakten.nl.

Vermeire, Roger ca. 1930-1960

Geboren te Hamme in 1905 en er overleden in 1960. Schilder en fotograaf van landschappen en stadsgezichten.

Bronnen

• Nobel, The Belgian Artists Dictionary Illustrated
• Lexicon van Oost-Vlaamse Schilders en Beeldhouwers (1700-1940)