Meer dan 10 jaar geleden al hoorde ik voor het eerst over “familieopstellingen” als psychotherapie. Ik vond het een fascinerend idee dat het wedervaren van, zelfs verre, voorouders en hun emotionele trauma’s nog een invloed op ons zou kunnen hebben.
Er bestaan een aantal psychotherapeutische therapieën die gebaseerd zijn op familierelaties en genealogie, voornamelijk over de overdracht van problemen, trauma’s of “geheimen” over de generaties heen, meestal onbewust. Het zijn zowel alternatieve als meer wetenschappelijke methodes: psychogenealogie of transgenerationele psychotherapie (psychogénéalogie op de Franse Wikipedia), familieopstellingen en misschien ook systeemtherapie of familietherapie.
Het tijdschrift van Familiekunde Vlaanderen wijdde in 2005 zelfs een themanummer aan psychogenealogie (Vlaamse stam jg. 41, juli-augustus 2005, pp. 289-388).
Hoe de trauma’s precies werden doorgegeven was niet bekend en het was ook omstreden. Maar deze week las ik in verschillende kranten en weekbladen over het onderzoek van Brian Dias en Kerry Ressler Parental olfactory experience influences behavior and neural structure in subsequent generations gepubliceerd in Nature Neuroscience van december 2013.
Zij toonden bij muizen aan dat traumatische ervaringen wel degelijk tot veranderingen in het DNA kunnen leiden, die dan ook effectief aan volgende generaties worden doorgegeven. Het is dus toch nog niet zo gek dat trauma’s die je voorouders meemaakten ook op je eigen gedrag nog een effect hebben!
En wij die met Darwin dachten dat de invloed van omgevingsfactoren nooit kon overgeëerfd worden…
Maar genen kunnen aan- of afgezet worden onder invloed van omgevingsfactoren, en die aan/af status kan worden doorgegeven naar een volgende generatie.
De inhoud van het voornoemde artikel en epigenetica worden mooi uitgelegd in Je opa’s trauma overerven op kennislink.nl.
Dat geeft toch nog een diepere betekenis aan ons genealogische onderzoek en het is zeker een reden om meer werk te maken van een echte familiegeschiedenis. Wat hebben je voorouders meegemaakt en hoe beïnvloedde dat hun nakomelingen? Misschien ben jij er zelfs nog door beïnvloed?
Update 16 april 2015
In De Standaard van 14 april 2015, Erfelijkheid is meer dan DNA, wordt nog verwezen naar het onderzoek Restricted epigenetic inheritance of H3K9 methylation. Daarin wordt aangetoond dat ook de eiwitten rondom het DNA informatie kunnen doorspelen aan het nageslacht.
Update 19 oktober 2018
Er is ondertussen nog heel wat verschenen over epigenetica, maar in De Standaard van 16 oktober 2018 verscheen een artikel specifiek over trauma’s: Angst zet zich vast in de genen, waarin wordt verwezen naar het onderzoek Intergenerational transmission of paternal trauma among US Civil War ex-POWs.
Als ik vertel over mijn moeder’s ervaring tijdens de watersnood of de zware bevalling voor ik ter wereld kwam, word ik heel erg emotioneel, altijd al, dus dat hebben mij altijd trauma’s geleken die mijn moeder op de een of andere manier aan mij heeft doorgegeven.
Mijn vader was dwangarbeider in de 2e WO. Hij had dus chronische PTSS maar dat woord was toen nog niet bekend. En zijn 11 kinderen (waaronder ik) zijn allemaal oorlogs slachtoffers.
Ik heb in ieder geval ook chronsiche PTSS. Allemaal jeugdtrauma’s.
Zeer interessant artikel, Peter. Ben sedert jaren overtuigd dat trauma’s overgedragen kunnen worden op latere generaties.
Bedankt Jef!
Goeie dag, zou het aUb mogelijk zijn een adressenlijst te verkrijgen van therapeuten die deze methode toepassen ? Liefst in West-Vlaanderen (België)
Hartelijk dank bij voorbaat.
Dat weet ik niet, Googlen zou ik zeggen :-)