Toen ik in Google Books “De weerbare mannen van het land van Waes in 1480, 1552 en 1558” vond, uitgegeven door de Maetschappy der Vlaemsche Bibliophilen, zag ik dat er een 10-tal exemplaren in Google Books te vinden zijn. Ze zijn genummerd en sommige zijn op naam, zie ook het artikel Weerbare mannen online.
Mijn nieuwsgierigheid was gewekt, hadden ze nog interessante uitgaven? Een onderzoek naar deze mysterieuze Maetschappy was begonnen…
Maetschappy der Vlaemsche Bibliophilen
Wie of wat was die Maetschappy der Vlaemsche Bibliophilen?
Ze werd opgericht in 1839 met als doel het uitgeven van letterkundige en geschiedkundige werken in de “Vlaemsche taal” en van handschriften en zeldzaam geworden werken. Oorspronkelijk werden 28 leden toegelaten, waarvan de eerste 24 de oprichtende leden waren. Ze gaven 60 werken uit, het laatste in 1909. De Maetschappy leed daarna nog een stil uitstervend bestaan tot vermoedelijk 1920. [6]
Elk lid kreeg een exemplaar van elke uitgave met zijn naam en lidnummer, daarnaast werden 100 “afdruksels voor den koophandel bestemd” (vanaf 1884 200). Er waren ook 2 exemplaren voorzien voor resp. de “Bibliotheek der Hoogeschool te Gent” en de “Koninglyke Bibliotheek te Brussel”. Er waren ook uitgaven die enkel voor de leden bestemd waren.
In 1990 verscheen een studie van de hand van Werner Waterschoot : “De Maetschappy der Vlaemsche Bibliophilen”, gebaseerd op de verslagboeken van 1845 tot 1920 en op de 3 versies van de ‘Wetten’, de reglementen van de vereniging.
Ledenlijst van de Maetschappy der Vlaemsche Bibliophilen
Op Google Books vinden we de wetten en de ledenlijst bij de oprichting in 1839, evenals latere wijzigingen:
- Wetten 1839, Wetten 1839 met handgeschreven aanvulling op de ledenlijst.
- Gewijzigde wetten 1845: vanaf dan worden max. 36 leden toegelaten.
- Gewijzigde wetten 1884 (niet online gevonden): daarin wordt de naam gemoderniseerd tot “Maatschappij der Vlaamsche Bibliophilen”, vanaf dan worden max. 40 leden toegelaten en worden 200 exemplaren voor de handel gedrukt. [6]
Ledenlijsten vond ik bij elke uitgave van de Wetten en in sommige uitgaven (ledenlijst 1852, ledenlijst 1895, ledenlijst 1904). Hieronder de complete ledenlijst met wijzigingen tot 1904. Voorlopig heb ik nog geen latere ledenlijst gevonden online.
De jaartallen tussen haakjes duiden, indien gekend, het jaar van benoeming als lid aan en het jaar van overlijden of ontslagneming. Ik tracht nog bij zoveel mogelijk personen links te plaatsen om te verduidelijken wie ze waren (nuttige bronnen zijn bvb. Wikipedia, Google Books en oude almanakken). We vinden veel adel en logischerwijze veel boekenverzamelaars, bibliothecarissen en archivarissen:
- Franz Vergauwen, Voorzitter tot 1881, te Gent. Senator, krantenuitgever, boekenverzamelaar. (1839, ovl. 1881)
Dr. Victor Vander Haeghen, te Gent. Stadsarchivaris. (1882) - Jonkheer Philip Blommaert (Wikipedia, DBNL) , Secretaris tot 1869, te Gent. (1839, ovl. 1871)
J.-P. Blommaert, te Gent. (ovl. 1874.)
Dr. Eelco Verwijs, te Leiden. Letterkundige. (1874, ovl. 1880)
Jonkheer N. de Pauw, te Gent. (1880) - Désiré-Jean Vanderhaeghen-Hulin , Schatmeester, te Gent. Drukker 1797-1880. (1839, ontslag 1845)
Ch. Annoot-Braeckman, te Gent. Drukker. (1845, ontslag 1864)
H. Annoot, te Gent. (ovl. 1880)
L. de Hondt, te Brussel. (1881, ovl. 1898)
A. van Werveke, te Gent. (1899) - R. Brisart, te Gent. Verzamelaar van boeken. (1839, ovl. 1851)
E. Van Damme-Bernier. (ovl. 1882)
Dr. P. Willems, te Leuven. Professor KU Leuven. (1882, ovl. 1898)
Dr. A. de Ceuleneer, te Gent. (1899) - Renier Chalon, te S. Jans-Molenbeek, bij Brussel. Numismaat, verzamelaar. (1839, ovl. 1889)
Dr.J.-G.-R. Acquoy, te Leiden. (1890, ovl. 1897)
J.W. Muller, te Leiden. (1899) - Pieter J. F. de Decker , te Gent. Politicus. (1839, ontslag 1839)
F. H. Mertens, te Antwerpen. Stadsbibliothecaris. (1839, ovl. 1867)
A. Angillis, te Rumbeke. (ovl. 1870)
A. de Portemont, te Geeraardsbergen. (ovl. 1886)
A. Seresia, te Gent. (1886, ovl. 1902) - Theodoor de Jonghe, te Brussel. Boekenverzamelaar. (1839, ovl. 1860)
Ridder Gust. van Havre, te Wijnegem. (1860, ovl. 1902) - Jan Jacques de Mulder, te Audenaerde. Notaris. (1839, ovl. 1853)
J. de Crane van Heyselaer, te Mechelen. (ovl. 1857)
Martinus Nijhoff, te ‘s-Gravenhage. (1858, ovl. 1894)
Boele van Hensbroeck, te ’s Gravenhage. (1897) - Luc-Joseph-Antoine de Roovere de Roosemersch, te Brussel. (1839, ovl. 1842)
F.-J. de Bonne, te Brussel. (1845, ovl. 1879)
Dr. P. Fredericq, te Gent. (1880) - Baron Jules De Saint-Genois , te Gent. (1839, ovl. 1867)
K. de Brou, te Brussel. (ovl. 1877)
J.-B. Lavaut, te Gent. (1878, ontslag 1898)
E. Coppieters Stochove, Schatmeester. (1899) - Graef Francois Goethals-Pecsteen (Wikipedia), te Brugge. (1839, ovl. 1846)
Baron Ph. Kervyn van Volkaersbeke, te Gent. (1847, ovl. 1881)
J.-P. Lameere, te Brussel. (1882) - Jules Ketele, te Audenaerde. Boekenverzamelaar. (1839, ovl. 1856)
L. Geelhand van Merksem en Dambrugge, te Brussel (ontslag in 1887)
Dr. W. van Helten, te Groningen (1888, ontslag 1898)
Dr. J. Te Winkel, te Amsterdam. (1898) - P. Kocks, te Gent. (1839, ontslag 1845)
J. vanden Bossche, te Gent. (1846, ontslag 1853)
P. Visschers, te Antwerpen. (ovl. 1861)
Graaf Maurits de Robiano, te Brussel. (ovl. 1870)
F. de Cort, te Elzene. (ovl. 1878)
A. Verbaere, te Gent. (ovl. 1881)
Dr. L. vander Kindere, te Brussel. (1881) - Auguste Kreglinger, te Antwerpen. Archivaris (1839, ontslag 1851)
C. Welvaert, te Gendbrugge. (1851, ovl. 1867)
Dr. M. Rooses, te Antwerpen. (1867) - J. B. F. Le Roy, te Brussel. (1839, ontslag 1853)
J. F. J. Heremans, te Gent. Secretaris 1869-1881. Voorzitter vanaf 1882. (ovl. 1884)
J. Vercoullie, te Gent. (1884) - Ch. Pieters-Morel , te Gent. Boekenverzamelaar. (1839, ovl. 1863)
Ed. Neelemans, te Eekloo. (ontslag 1879)
Baron J.-B. Bethune, te Oost-Rozebeke. (1880) - Mathieu Polain , te Luik. Zrchivaris (1839, ontslag 1852)
Eug. Herry, te Gent. (ovl. 1857)
Aug. Daele, te Gent. (ontslag 1871)
A. Orts, te Brussel. (ovl. 1880)
J.-O. de Vigne, te Gent.(1882) - Constant-Philippe Serrure , te Gent. (1839, ovl. 1872)
Constant-Antoine Serrure, te Kuregem. (ontslag 1877)
P. Claeys, te Gent. Schatbewaarder. (1882) - L. van Alstein , te Gent. Boekenverzamelaar. (1839, ontslag 1846)
Graaf Charles de Kerchove van Denterghem – de Limon, te Gent. (1848, ovl. 1882)
Graaf Oswald de Kerchove van Denterghem, te Gent. (1882) - Désiré-Joseph Vandermeersch (biografie) , te Audenaerde. (1839, ovl. 1863)
Graaf Diederik van Limburg-Stirum, te Gent. (1863) - P. C. Vandermeersch , te Gent. Boekenverzamelaar. (1839, ovl. 1868)
F.-H. d’Hoop, te Gent. (ontslag 1881)
Ad. Hoste, te Gent. (1881) - Baron Sylvain van de Weyer, in 1839 te London, in 1845 te Brussel. (1839, ovl. 1874)
Dr. M. De Vries, te Leiden. (1874, ovl. 1892)
Dr. W. de Vreese, te Leiden.(1892) - A. Voisin, te Gent. Boekenverzamelaar. (1839, ovl. 1843)
J. Gautier, te Brussel. (1845, ontslag 1850)
C. A. van Coetsem, te Gent. (1851, ovl. 1865)
Dr. A. van der Linde, te ‘s-Gravenhage. (ontslag 1876)
Dr. K.-A. Barack, te Straatsburg. (1876, ovl. 1900)
Dr. J. Euting, te Straatsburg. (1901) - J. G. de Block, te Gent. Boekenverzamelaar. (1839, ontslag 1850)
J. Diegerick, te Gent. (1850, ovl. 1885)
A. Diegerick, te Gent. (1886) - P. F. X. de Ram, te Leuven. Rector KU Leuven .(1839, ovl. 1865)
Ridder de Schoutheete van Tervarent, te St-Nicolaas. (ontslag 1887)
Fl. van Duyse, te Gent. (1887) - Jean Baptiste David, te Leuven. Professor KU Leuven. (1839, ovl. 1866)
Dr. A. Willems, te Brussel. (1866) - Charles Louis Carton, te Brugge. (1839, ovl. 1863)
Dr. G. Carton, te Wijngene. (1863, ovl. 1897)
Dr. H. Pirenne, te Gent. (1897) - A. Van Dale-Bekaert, te Kortrijk. (1839, ontslag 1847)
Kanonik J. J. de Smet, te Gent (1848, ovl. 1877)
J. Obrie, te Gent, Secretaris 1883-1919. (1878) - Ridder K. van Eersel, te Brussel (1845, ontslag 1850)
V. Gaillard, te Gent. (1850, ovl. 1856)
Ph. Cuypers van Velthoven, te Brussel. (ontslag 1869)
A. Van den Peereboom, te leperen. (ovl. 1884)
Johan van Ruymbeke, te Kortrijk. (1885) - P. de Brauwere-van Steeland, te Elsene, bij Brussel. (1845, ovl. 1855)
Henry Raepsaet, advokaat en vrederechter te Lokeren. (ovl. 1871)
Prins Alf.-Emm. de Croij, te Brugge. (ovl. 1888)
E. Lacquet, te Gent. (1897) - Ed. Malou, te Ypre. (1845, ovl. 1849)
Baron H. Surmont de Volsberghe, te Gent. (1850, ovl. 1887)
Baron Surmont de Volsberghe, te Ieperen. (1888) - Baron E. de T’Serclaes, te Brussel. Secretaris-Generaal bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken. (1845, ontslag 1853)
Baron Isid. van Stein van Altenstein, te Brussel. (ontslag 1871)
E. de Borchgrave, te Brussel. (ontslag 1882)
Dr. A. Kluyver, te Leiden. (1886, ontslag 1895)
Dr. Petit, te Leiden. Secretaris der Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde. (1896) - J. de Mersseman, te Brugge. (1845)
Ferdinand Vanderhaeghen, te Gent. Schatbewaerder. Voorzitter vanaf 1884. (ovl. 1914) - Ant. Dael, te Gent. (1846, ontslag 1866)
Dr. F.-A. Snellaert, te Gent. (ovl. 1872)
Dr. C.-J.-K. Ledeganck, te Brussel. (ovl. 1882)
Julius Vuylsteke, te Gent. (1882, ovl. 1903) - Theod. de Valenzi, te Gent. (1846, ovl. 1855)
J.-B. de Ghellinck van Elseghem, te Gent. (ontslag 1875)
Baron James de Rothschild, te Parijs. (ovl. 1881)
Graaf de Ghellinck van Elseghem, te Elzegem. (1882) - Ferdinand van de Putte, te Boesinghe bij Ypre. (1847, ovl. 1882)
Gilliodts-van Severen, te Brugge. (1882) - Dr J.-A. Grothe, te Utrecht. (1884, ovl. voor 1904)
- K.-F. Stallaert, te Everberg. (1884, ovl. 1893)
Prof. Verdam, te Leiden. (1897) - Th. J.-I. Arnold, te Gent. (1884, ovl. 1900)
Dr V. Fris, te Geeraardsbergen. (1900) - R. vanden Berghe, te Gent. (1884)
Andere leden na 1904 : L. Scharpé, Professor KU Leuven [6].
Alle uitgaven van de Maetschappy
De Maetschappy gaf 60 werken uit gedurende haar bestaan [1,2,3,4,5,6]. Alle uitgaven tot 1871 zijn volledig te vinden op Google Books. Uitgaven vanaf 1872 kan je ook vinden op Google Books, maar niet als volledige tekst. Verschillende van die latere titels zijn wel te vinden in DBNL.
Hieronder alle titels, de titels met link zijn genealogisch interessant omwille van de namenlijsten die ze bevatten.
Wetten:
- Wetten bij de oprichting in 1839
- Gewijzigde wetten 1845
- Gewijzigde wetten 1884
1ste serie (1839-1843):
- Het beclach van Jonckeer Jan Van Hembijse : dichtstuk der 16e eeuw / [uitg. door Ph. Blommaert]. 1839
- Dagverhael van den oproer te Antwerpen in 1659 / [uitg. door C.P. Serrure]. 1839
- Kronyk van Vlaenderen van 580 tot 1467 / [uitg. door C. P. Serrure en Ph. Blommaert]. 1839
- Leven van Sinte Amand, patroon der Nederlanden : dichtstuk der XIVe eeuw / [Inleiding van Ph. Blommaert]. 1842
2de serie (1845-1861):
- Het beleg van Gent ten jare 965 / naar een hs. van Gilles De Voocht (XVIe eeuw); [uitg. door Ph. Blommaert]. 1845
- Dit sijn de coren van der stad Antwerpen (Het Keurboek van Antwerpen) / uitgegeven door C. P. Serrure. 1852
- Der vrouwen heimelykheid : dichtwerk der XIVe eeuw. 1843
- Verhael der reformatie van de abdy van Maegdendale … 1468 / naer een eventydig handschrift. [Vander Meersch, Désiré-Joseph 1789-1863]. 1843
- Gewoonten, vryheden en privilegien der stad Sint-Truyen (XIVe eeuw). 1846
- Het spel van de V vroede ende van de V dwaeze maegden : Naer een handschrift van het begin der XVIe eeuw / [uitg. door J. K.]. 1846
- Politieke balladen, refereinen, liederen en spotgedichten, der XVIe eeuw : naar een gelyktydig handschrift / [uitgeg. door Ph. Blommaert ; gedichten van Cornelis C. Vrancx … et a… 1846
- De boec van Catone : een Dietsch leerdicht / uit het Latyn, naer een handschrift van het einde der XIIIe eeuw. 1846
- Oudvlaemsche liederen en andere gedichten der XIVe en XVe eeuwen / uitgegeven door C. Carton … 1849
- Journal ofte Dagregister van onze reyze naer de keyzerlyke stadt van Weenen ten jare 1716 / [Jean Verslype ; voorw. Jules de Saint Genois]. 1849
- Verslag van ’t Magistraet van Gent, nopens de godsdienstige beroerten aldaer, loopende van den 30 juny 1566 tot den 30 april 1567; gevolgd door talryke bewysstukken. 1850
- Het leven van Philippus den Stauten, hertoch van Borgonien, ende van Margarita van Male, gravinne van Vlaenderen / byeen vergadert uyt verscheyden gheloofweerdighe autheurs ende au… De Jonghe, Bernard 1674-1749. 185
- Het leven van Joannes den Onbevreesden, hertoch van Borgonien, graef van Vlaenderen / byeen vergadert uyt verscheyden geloofweerdighe autheurs ende aude geschreven memorien ende mo… De Jonghe, Bernard 1674-1749. 1852
- De Grimbergsche oorlog : ridderdicht uit de XIVe eeuw. 1852
- Memorieboek der stad Ghent : van ’t j. 1301 tot 1737 / [Andreas van Heule ; uitgeg. voor P. C. Vander Meersch]. 1852 (bevat veel namenlijsten o.a. van Schepenen)
3de serie (1858-1872):
- Dat boec van den gheesteleken tabernacule : (XIVe eeuw) / door Jan van Ruusbroec. 1858
- Het boeck van al ’t gene datter gheschiedt is binnen Brugghe, sichtent jaer 1477, 14 februarii, tot 1491 / uitg. door Carton, Charles Louis 1802-1863. 1859
- Lamentatie van Zegher Van Male : behelzende wat datter aenmerkensweerdig geschiet is ten tyde van de geuserie ende de beeldstormerie binnen ende omtrent de stadt van Brugge / [Uitg… 1859
- Dat boec van den twaelf dogheden : die Spieghel der ewigher salicheit van den kerstenen ghelove. XIVe eeuw. Van Ruusbroec, Jan 1293-1381. 1860
- Dagboek van Jan De Pottre : 1549-1620. 1861
- De weerbare mannen van het land van Waes, in 1480, 1552 en 1558. 1861
- Dat boec van VII trappen inden graet der gheesteliker minnen. Dat boec van seven sloten. Dat boec vanden rike der ghelieven. Dat boec vanden vier becoringhen / voorrede en glossari… Van Ruusbroec, Jan 1293-1381. 1861
- Tafereelen uit het leven van Jesus, een handschrift van de XVe eeuw / [Uitg. door C. P. Serrure]. 1863
- Dat boec vanden twaelf beghinen / door Jan van Ruusbroec, uitgegeven door Jean Baptiste David. 1863
- Nederlandsche historie / door Augustijn van Hermelghem.Van Hernighem, Augustyn 16th century. 1864
- Jaerboeken van het souvereine gilde der kolveniers, busschieters en kanonniers, gezegd Hoofdgilde van Sint Antone, te Gent / door Vander Haeghen, Ferdinand 1830-1913. 1867 (deel1, deel 2, deel 3. Bevat namenlijsten van o.a. koningen en dekens)
- Die chierheit der gheesteleker brulocht. Dat hantvingherlijn oft vanden blickenden steene. Dat boec der hoechster waerheit.Van Ruusbroec, Jan 1293-1381. 1868
- Gedichten van Claude De Clerck (1618 – 1640) / [Voorwoord van C. P. Serrure]. 1869
- Het leven van Pater Petrus-Thomas van Hamme, missionnaris in Mexico en in China (1651-1727). / [met een voorrede van C. P. Serrure]. 1871
- Practijcke criminele van Philips Wielandt. Aug. Orts. 1872
4de serie (1872-1909):
- Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelijk in Ghendt, 1566-1568van Vaernewijck, Marcus; vander Haeghen, Ferdinand. 1872 – 1876
- Werken Hadewijch; Vercoullie, Jozef. 1875 – 1905
- Néderlandsche spellijnghe, uutghesteld by vraghe ende andwoorde. Lambrecht, Joas. 1882
- Het keurboek der stad Diest. Stallaert, K. 1885
- De voorgeboden der stad Gent in de 14e eeuw (1337-1382). de Pauw, Napoleon [jr.] 1885
- Nieuwe refereinen van Anna Bijns, benevens enkele andere rederijkersgedichten uit de 16e eeuw. Jonckbloet, Willem Jozef Andries; van Helten, Willem Lodewijk. 1886
- Het klooster Ten Walle en de abdij van den groenen Briel: stukken en oorkonden. van der Haeghen, V. 1888
- Oude Nederlandse liederen: melodieën uit de Souterliedekens. van Duyse, Florimond 1889
- Dit es tbesouch van dien dat Pieter Boe ende Leuz zijn broeder ontcracht waren den here vor Sinte Verrilden kerke te Ghent: gerechtelijk onderzoek van eenen opstand en een mirakel, 1306. de Pauw, Napoleon [jr.] 1890
- Sermonen. Nicolaas Peeters. 1893.
- Werken Hadewijch; Vercoullie, Jozef. 1875 – 1905
- Dagboek van Gent van 1447 tot 1470, met een vervolg van 1477 tot 1515. Fris, V. 1901 – 1904
- Het godshuis van Sint-Jan & Sint-Pauwel te Gent, bijgenaamd de Leugemeete: Oorkonden. van Werveke. 1902
- Werken Hadewijch; Vercoullie, Jozef. 1875 – 1905 / Jan van Ruysbroek en Blommardine. Ruelens, K. 1905
- Het Godshuis Sint Jan & Sint Pauwel te Gent, bijgenaamd de Leugemeete: de kapel en haar muurschilderingen van ca. 1346. van Werveke, A. 1909
Uitgaven alleen voor de leden:
- Dystorie van Saladine : verzen / uitg. door C. P. Serrure. 1848
- Die historie vander goeder vrouwen Griseldis, die een spieghel is gheweest van patiëntiën. / Vander Meersch, Désiré-Joseph 1789-1863. 1849
- Declaratie van der triumphe bewezen den hooghe gheboren Prince van Spaengien Philips, des Keisers Chaerles van Oostenryc zone, binnen der stad van Ghend, in Vlaender, den 13 Julii … 1851
- Beschryvinghe van het ghene dat vertoocht wierdt ter incomste van d’excellentie des Princen van Oraengien binnen der stede van Ghendt, XXIX decembris 1577. D’Heere, Lucas 1534-1584. 185
- Een schoone historie van Marieken van Nimweghen een zeer wonderlijke en de waerachtige geschiedenisse hoe zy meer dan seven jaren den duyvel woonde en de verkeerde. 1853
- Van Homulus, een schoene comedie, daer in begrepen wort hoe in der t?t des doots der menschen alle geschapen dinghen verlaten, … / [uitgeg., met inl. door Const. Phil. Serru… 1857
- Baghijnken van Parys, oock is hier bij ghedaen die wyse leeringe die Catho zijnen sone leerde. 1860
- De spiegel der jongers / door Lambertus Goetman ; voorw. door P. C. Serrure. 1860
- Dat dialogus of twisprake tusschen den wisen Coninck Salomon en de Marcolphus. 1861
- Keukenboek, uitgegeven naar een handschrift der vijftiende eeuw. C.A. Serrure. 1872
- Refereynen… Vertooght binnen Ghendt by de XIX. cameren van Rhetorijcken aldaer comparerende den XX. in April M.D. neghen ende dertigh, J.F.J. Heremans. 1877
Bronnen:
- Verslag over de activiteiten van het Centrum voor Teksteditie en Bronnenstudie in 2008
- Die chierheit der gheesteleker brulocht, 1869
- Het leven van Pater Petrus-Thomas van Hamme, 1871
- catalogus UGent
- catalogus Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience
- De Maetschappy der Vlaemsche Bibliophilen. Werner Waterschoot. 1990
- Wetten van De Maetschappy der Vlaemsche Bibliophilen 1839 en 1845
De foto’s uit mijn collectie zijn in principe niet te koop, maar een ernstig bod kan ik altijd in overweging nemen.