Verbleekte tekst leesbaar maken

Akte van de burgerlijke stand

Als genealoog kom je vaak teksten tegen die onleesbaar zijn omdat de inkt verbleekt is. Dat kunnen scans van akten zijn, maar evengoed een opschrift of opdruk op de achterkant van een foto.

Digitaal kan je eenvoudig zo’n tekst beter leesbaar maken.

Je bent wellicht al bekend met instellingen voor contrast, helderheid en gamma correctie. Je kan daar inderdaad iets mee verbeteren.

Maar een histogram, dat we hier gaan gebruiken, geeft veel meer controle en mogelijkheden dan contrast en helderheid. Het werkt ook gewoon sneller en duidelijker.

Software

Je hebt er geen dure professionele software voor nodig. De kans is groot dat je al een programma gebruikt dat een histogramfunctie heeft.

Je vindt het histogram in de meeste fotobewerkingsprogramma’s onder Aanpassen of Adjust(ment) en dan Niveaus Levels / Histogram. In Photoshop Elements zit het onder Verbeteren – Belichting Aanpassen – Niveaus. In FastStone Image Viewer onder Kleuren – Aanpassen Niveaus. Het kan dus zijn dat je even in de menu’s moet zoeken.

Hoe gebruik je het histogram gereedschap?

  1. Knip best de afbeelding bij zodat alleen de moeilijk leesbare tekst in kwestie zichtbaar is.
  2. Open het histogram in je software.
  3. Zorg dat de preview optie is aangevinkt, dan zie je meteen het resultaat.
  4. Schuif het zwarte driehoekje onder het histogram naar het begin van de curve.
  5. Schuif het witte driehoekje onder het histogram naar het einde van de curve.
  6. Regel eventueel de helderheid bij met het grijze driehoekje in het midden.

Hieronder een voorbeeld op een huwelijksakte uit de burgerlijke stand, gedaan met PhotoFiltre.

Je moet natuurlijk nog steeds het oude geschrift kunnen lezen…

Een spectaculairder voorbeeld vind je in het artikel Is dit een hele oude foto?

Het werkt ook voor tekst op een donkere achtergrond, bijvoorbeeld op de achterzijde van een zwarte carte-de-visite foto:

Na aanpassingen met het histogram kunnen we goed zien dat er tekst staat en kunnen we de tekst lezen: “Louise Vercauteren als jong meisje”.

Meer weten over het histogram ?

Histogram

Een histogram is een grafiek, meestal een staafdiagram, die frequenties toont. Met andere woorden, je ziet er het aantal keer op dat iets voorkomt.

Op de verticale (y-as) staat de frequentie, op de horizontale (x-as) datgene waarvan je de frequentie toont.

In digitale beeldbewerking zijn er twee soorten histogrammen, voor helderheid en voor kleur. Wij hebben het hier over het histogram dat de helderheid (luminosity) toont.

Eenvoudig uitgelegd wordt het histogram berekend door de afbeelding om te zetten naar een zwart-wit afbeelding met 256 grijswaarden. Het helderheidshistogram toont dan hoeveel keer elk van de 256 grijswaarden voorkomt in de afbeelding.

Ideaal komen alle grijswaarden voor met een heuvel in het midden. Hoe meer de piek naar links ligt, hoe donkerder (onderbelicht) het beeld en hoe meer naar rechts hoe lichter (overbelicht). Door de zwarte en witte schuivertjes tot bij het begin/einde van de grafiek te brengen verdeel je de helderheid beter over het beeld. Met de middelste (grijze) schuiver maak je het beeld vervolgens nog lichter en donkerder (Gamma correctie).

Dat is een veel betere werkwijze dan de aparte gereedschappen voor helderheid en contrast, want die zijn veel minder nauwkeurig en kunnen verlies van beeldinformatie veroorzaken.

Je kan in veel programma’s ook een histogram tonen voor elke kleur apart (Rood, Groen, Blauw). Dat heb je nodig als je als fotograaf digitale kleurenfoto’s wil bewerken. Om op een eenvoudige manier teksten beter leesbaar te maken is dat niet meteen nodig.

Als het histogram niet volstaat

Soms helpt het om het beeld negatief te maken. Dat kan gemakkelijk met de al genoemde software als je wat zoekt in de menu’s.

Met software die lagen (layers) ondersteund kan je het digitale beeld in verschillende lagen plaatsen die je op verschillende manieren bewerkt en combineert. Dat is vooral veel experimenteren.

Andere methoden

Je kan bovenstaande methodes natuurlijk ook gebruiken met zelfgemaakte scans. Scan altijd in kleur en op zo hoog mogelijke resolutie, dat geeft veel meer mogelijkheden.

Als je toch over het fysieke document beschikt zijn er ook andere methodes om tekst leesbaarder te maken.

Doorschijnende tekst
Als, op dun papier, de tekst van de achterzijde doorschijnt bij het scannen kan je proberen een zwart of een wit blad (of een andere kleur als dat helpt) op de achterzijde te leggen.

Fotograferen
Je kan documenten fotograferen onder verschillende hoeken, met (heel) schuine en loodrechte belichting, en de foto’s dan combineren in lagen in fotobewerkingssoftware.

IR en UV
Sommige inkt of kleurpigment (of ander materiaal):

  • is onzichtbaar of juist beter zichtbaar onder IR of UV licht, omdat de inkt dat licht absorbeert of juist reflecteert.
  • kan oplichten onder UV licht, denk aan je oplichtende witte t-shirt onder de blacklights van een discotheek.
  • straalt zelf IR of UV uit onder gewoon licht. Dat kan je dan alleen maar zien door te fotograferen met een geschikte filter en een UV/IR gevoelige digitale camera.

Zo kan je soms zelfs volledig onzichtbare tekst zichtbaar maken. Dergelijke forensische fotografische methodes met infrarood (IR) of ultraviolet (UV) licht vragen wel wat moeite en speciale apparatuur (o.a. lichtbronnen, filters, full spectrum camera).

Al kan je vooral met IR fotografie zelf vrij eenvoudig experimenteren (Google op DIY infrared photography).

De foto’s uit mijn collectie zijn in principe niet te koop, maar een ernstig bod kan ik altijd in overweging nemen.

6 gedachten over “Verbleekte tekst leesbaar maken

  1. Ik heb een paar woorden op papier van mijn overleden dochter, ze zijn vervaagd, kan ik dat ergens laten terug halen ?
    Gr Bettina

    1. Beste Bettina, zonder het te zien kan ik daar niet veel over zeggen. Stuur mij via email (adres helemaal onderaan deze pagina) een foto of scan van het document, dan kan ik dat beter beoordelen.
      Vriendelijke groeten,
      Peter

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.