Fotografen te Hamme in de 19de en begin 20ste eeuw

Welke fotografen waren werkzaam in Hamme (Oost-Vlaanderen) in de 19de en begin 20ste eeuw? Het antwoord op die vraag kan, naast gewoon interessant, een hulpmiddel zijn om oude familiefoto’s uit Hamme te dateren.

Dit is een eerste aanzet met voornamelijk online gevonden gegevens, ik zal nieuwe gegevens hier steeds aanvullen.

De meeste bronnen die hieronder aangehaald worden kan je ook gebruiken om de fotografen uit je eigen gemeente op te zoeken. De soorten bronnen uit het artikel 5 onmisbare websites voor je familiegeschiedenis zijn allemaal relevant, ik heb ze ook allemaal gebruikt voor dit artikel.

Als je iets weet over één van de fotografen, er foto’s van hebt of nog andere fotografen uit Hamme kent, dan zou het mij veel plezier doen als je het laat weten via de opmerkingen onderaan of op spoorzoeker@petereyckerman.be.

De basislijst van fotografen/fotostudio’s komt uit de “Directory of Photographers in Belgium, 1839-1905”, aangevuld met online gevonden fotografen:

Later in de 20ste eeuw vinden we nog de fotografen De Beule (hoek Nieuwstraat/Plezantstraat) en Merckpoel (Peperstraat).


Coster, Asser 1881

Rondreizend kermisfotograaf, geboren Amsterdam 10-3-1835, hij huwde op 10-01-1872  te Amsterdam met Rosa Swaap (°Amsterdam 1847). Hun zoon Simon werd geboren op het Marktplein te Hamme op 25-09-1881.

Hij heeft heel wat rondgereisd: Amsterdam tot ca. 1869, Amerika tot 1871, reizend fotograaf gebaseerd in Amsterdam tot 1892, fotograaf in Breda tot 1895, in Den Bosch tot 1898, in Amsterdam tot 1900, dan vertrokken naar Gent.

Via zijn vreemdelingendossier (nr. 77188) in Antwerpen leren we dat hij in 1893, 1895, 1896, 1897 en 1898 in Antwerpen was als kermisfotograaf (photographe forain). Hij verblijft telkens op de Champ de foire en komt vanuit Gent, waar hij ook op de Champ de foire verbleef.
Als vroegste jaartal van aankomst in België wordt 1872 genoemd.

Zijn zoon Simon zal dus letterlijk op het Marktplein van Hamme geboren zijn. Hij werd fotograaf in Gent op het Sint-Pietersplein 29. Hij overleed in 1970 te Brussel.

Zijn stamboom is te vinden op Genealogie Online.

Bronnen

Photo Segers / Segers & Bonnarens 1903- na 1930

“Photo Segers” heette eerst “Segers & Bonnarens”, de vestigingsplaatsen en de naam suggereren dit alleszins.

Segers & Bonnarens 1903 – ca. 1914

“Segers & Bonnarens” was gevestigd in de Geemstraat (Statiestraat) te Hamme, wellicht op de hoek Geemstraat-Statiestraat.

Deze fotostudio wordt vermeld in de Dubbele wegwijzer der stad Gent en der Provincie Oost-Vlaanderen van 1908-1917 als “J. Segers, Bonnarens”. Dit wil niet zeggen dat ze daarna of daarvoor niet actief waren. Na de eerste wereldoorlog werden alleen de Gentse fotografen opgenomen. Vanaf 1906 werden fotografen uit de provincie opgenomen, maar niet in 1907. Dus Segers kan ook al in 1907 of vroeger begonnen zijn. De gedachtenisprentjes hieronder bevestigen trouwens dat Segers al in 1904 actief was.

Update 12 mei 2022: de ontdekking van het kasboek van Segers & Bonnarens (deel 1: 1903-1908) laat toe om te zien dat ze begonnen zijn in 1903. Op 9 augustus 1903 is de eerste bestelling (nr. 2) betaald.

Segers & Bonnarens, Hamme. Carte-de-visite.
Segers & Bonnarens, Hamme. Carte-de-visite. ca 1911-1914.
vrouw r s
Kabinetkaart ca. 1908-1910.
Ontwikkelgelatinezilverdruk.

Onderstaande zijn cartes-de-visite die als gedachtenisprentje gebruikt zijn, de opdruk aan de voorzijde is verschillend van bovenstaande foto’s. Het wapenschild is niet aanwezig en het lettertype is anders. Waarschijnlijk is dit het oudste ontwerp dat Segers gebruikte, het sluit meer aan bij de stijl van de jaren 1890. Het was dus zeker in gebruik in 1904-1905.

Eugene Franz Karel Van Damme 1875-1904
Eugene Franz Karel Van Damme 1875-1904
Isidoor Van Damme 1832-1905
Isidoor Van Damme 1832-1905

In het kasboek van Segers & Bonnarens (deel 1: 1903-1908) zijn de bestellingen van de gedachtenisfoto’s terug te vinden. Het waren uitzonderlijk grote bestellingen:

  • de foto van Eugène Van Damme is gemaakt op 312 carte-de-visites en 18 albumkaarten (kabinetkaart). De bestellingen (nrs. 396 en 407) zijn betaald op 31 mei, voor 96 fr.
  • de foto van Isidoor Van Damme is op 300 exemplaren gemaakt. De bestelling (nr. 903) is op 2 april 1905 betaald, voor 75 fr.

De foto’s hebben geen opdruk op de achterzijde.

De foto van het meisje gekleed als non lijkt een eerste communiefoto (merk de missaal op in haar rechterhand), ze is waarschijnlijk 6 à 7 jaar oud. Dit wil zeggen dat de foto dateert van na het pauselijk decreet Quam Singulari in 1910.

Op de overzichtstentoonstelling “25 jaar Heemkring Osschaert” (25 november tot 23 december 2012) zag ik een grote groepsfoto van “Boogschuttersmaatschappij De Vereenigde Vrienden” gemaakt door Segers & Bonnarens, en gedateerd in 1908.

Photo Segers ca. 1914 –

“Photo Segers” was op hetzelfde adres gevestigd als Seger & Bonnarens. Hiervan vinden we vooral fotokaarten terug (postkaartformaat):

Photo Segers, Hamme. Fotokaart met stempel, ca 1915.
Fotokaart met stempel
Photo Segers, Hamme. Fotokaart met stempel.
Photo Segers, Hamme. Ingekleurde fotokaart met opdruk. 2 kinderen.
Photo Segers, Hamme. Fotokaart met opdruk. kind op bank.
Photo Segers, Hamme. Fotokaart met opdruk, jaren ’30. Kind.
Postkaart met opdruk
Photo Segers, Hamme. Fotokaart met opdruk, jaren ’20. communiefoto.

Op de achterzijde staat een stempel of een voorgedrukte tekst:

Stempel “Photo Segers”.
Fotokaartopdruk “Photo Segers”

Zijn de fotokaarten met stempel ouder dan die met opdruk?
Ik ken 2 fotokaarten met stempel, één van 1913 en één van rond 1914. Geen enkele fotokaart met opdruk is tot nu toe nauwkeurig gedateerd.

De fotokaarten hebben allemaal een gesplitste rug, dus ze dateren van 1906 of later.

Enkele andere foto’s zijn te zien in Erfgoedbank Waasland: de foto “Twee vrienden, Elversele” heeft dezelfde bank en achtergrond als het kind op de bank hierboven, ook de ingekleurde foto met de 2 kinderen heeft deze achtergrond; 3 andere foto’s in de Erfgoedbank delen eenzelfde achtergrondtafereel met een trap.

Ik heb ook enkele bidprentjes uit Hamme met foto’s die dankzij vergelijking van de achtergronden en attributen aan Segers kunnen worden toegewezen:

Vervaet Maria Margaretha 1903-1917
Vervaet Maria Margaretha 1903-1917
Bonnarens Louis Marie 1907-1918
Bonnarens Louis Marie 1907-1918

Segers maakte als “Photo Segers” ook nog cartes-de-visite en kabinetkaarten:

non r s
Kabinetkaart, waarschijnlijk ca. 1914-1915

Segers maakte ook een heel aantal groepsfoto’s op groot formaat:

Hamme CRB schooleetmaal toezichtspersoneel Juli 1918
Hamme CRB schooleetmaal toezichtspersoneel Juli 1918
Oorlogsaandenken 1914-1918 Fa. Van Damme 2
Oorlogsaandenken 1914-1918 Fa. Van Damme
Oorlogsaandenken 1914-1918 Fa. Van Damme
Oorlogsaandenken 1914-1918 Fa. Van Damme

Er bestaat ook nog een foto uit 1927 van het binnenvaartschip “Mozart” met zware averij in de collectie van het MAS in Antwerpen.

Bronnen

  • Dubbele wegwijzer der stad Gent en der Provincie Oost-Vlaanderen. 1900-1923. Universiteitsbibliotheek Gent.
  • Erfgoedbank Waasland

In de 20ste eeuw was er nog een fotograaf Segers gevestigd in de Kapellestraat, wellicht een zoon van deze Segers.

Standaert Frères ca. 1860-1904

Enkele carte-de-visite (CDV) foto’s bewijzen dat Standaert Frères al ruim voor 1885 (datum vermeld in de Directory of Photographers in Belgium) actief waren. De eerste 2 foto’s dateren naar stijl en kledij duidelijk uit de jaren 1860. Ook de dikte van het kartonnetje (0,52 mm) plaatst de foto’s in de jaren 1860. De foto met stempel ipv een gedrukte achterzijde is wellicht één van de vroegste foto’s van Standaert.

Standaert moeder-kind
Aan de mode te dateren in de eerste helft van de jaren 1860.
Standaert geestelijken
De stijl van deze foto is duidelijk jaren 1860: eenvoudige opdruk en kale achtergrond. Dit zijn waarschijnlijk de broers Florent (°1843 Hamme) en August (°1837 Hamme) Van Haute.

Over de broers Van Haute vind je meer in de ODIS databank: Florent Van Haute en August Van Haute.

Onderstaand bidprentje van Marie Antoinette Van Overstraeten uit 1871, met foto, kunnen we waarschijnlijk ook toewijzen aan Standaert Frères:

Van Overstraeten Marie Antoinette 1846-1871
Foto in de stijl van de jaren 1860. Het gordijn met gordijnkoorden en de lambrisering zijn erg gelijkend met de bovenstaande foto’s.

Onderstaande twee zwarte foto’s dateren uit de jaren 1880 tot begin jaren 1890, het verschil in stijl is duidelijk. Op de achterzijde zie je bovenaan nog resten van het pergamijnpapier dat de foto bedekte ter bescherming.

Standaert man
CDV met albuminedruk, met opdruk in de stijl van de jaren 1880, met semi-emaille effect (in gebruik vanaf ca. 1880).
Communiefoto van Maria Van Der Haeghe

CDV met albuminedruk. Communiefoto van Maria Van Der Haeghe. Het is hoogstwaarschijnlijk de oudste dochter van Van Der Haeghen Gustavus en Van Der Moeren Evelina, geboren 30-06-1881 Hamme-Kerkstraat. Dan zou de foto dateren van ca. 1892 (communie op 10-11 jaar). Dat komt perfect overeen met de modekenmerken (bv. grootte van de pofmouwen).
Deze CDV met daglichtcollodiumzilverdruk en met vergulde afgeschuinde randen, is vermoedelijk in de jaren 1890 te situeren.
Een latere CDV met daglichtcollodiumzilverdruk, rond 1900.

Van de broers Standaert uit Hamme, als het om dezelfde personen gaat tenminste, heb ik voorlopig enkel nog gevonden dat ze verfartikelen en kleurstoffen verkochten en in 1888-1889 een merk deponeerden voor een “onverwoestbare” blauwe kleurstof voor katoen. In Parijs werden ze vertegenwoordigd door Blétry Frères, Boulevard de Strasbourg 2.

Bronnen

Sterck, Jules Vital ca. 1898-1910

van-haute-gabriel-r
Gabriel Van Haute
van-haute-camille-r
Camille Van Haute

Jules Vital Sterck (1867, Gent – 1937, Gent) was schilder, tekenaar en lichttekenaar/fotograaf. Hij was de zoon van schilder Vital Sterck. Hij volgde als tiener al les aan de tekenacademie van Lokeren, waar zijn vader bestuurder was, en volgde later een opleiding aan de Academie te Gent. Schilderde o.m. landschappen en genrestukken. Stelde o.m. tentoon op de “35ste Tentoonstelling” in het Casino te Gent in 1892 n.a.v. het 100-jarig bestaan van de “Koninklijke Maatschappij ter Aanmoediging van de Schone Kunsten te Gent”.

Hij was beroepshalve werkzaam als fotograaf te

  • Lokeren, Rue de l’Eglise 14 (1888-1910),
  • Sint-Niklaas (1895),
  • Hamme (1901-1910)
  • Aalst, Rue de l’Eglise 5 (1904-1906).
  • Hij vestigde zich in 1919 te Schaarbeek.

Hij wordt vermeld als Sterck J., Sterck J. & A., Sterck J.A., Sterck S., Sterck V. en Sterck Jules.

Jules Sterck huwde met Alice Valentine Colette Bracke  (°ca 1880, Lokeren), in Hamme kregen ze een dochter, Elsa Maria Alida (29-12-1898) geboren in de Kapellestraat. Vermoedelijk was Sterck dan ook al in 1898 als fotograaf werkzaam in Hamme in tegenstelling tot 1901 zoals hierboven vermeld.

Bronnen

Van Haver Ernest – Poppé 1887-1888

Ernestus Joannes Josephus Van Haver (°2-5-1834, Hamme-Aart; †22-8-1901 Hamme-Kerkstraat) was (kunst)schilder en fotograaf. Op carte-de-visite: E. Van Haver of Van Haver-Poppé.

Volgens Nobel.be: “Schilder, tekenaar. Opleiding aan de Academie te Sint-Niklaas ca. 1855. Nam o.m. deel aan het Salon te Gent in 1883 (“Aan de brug te Hamme” en “Een hoekje in Vlaanderen”). Was werkzaam te Hamme/Oost-Vlaanderen.”

Ernest Van Haver huwde in 1863 in Hamme met Florentina Poppé. Hij was toen zonder beroep, zijn ouders waren winkeliers. Bij de geboorte van hun dochter Ernestina in december 1963 is hij schilder en winkelier. Wanneer die dochter in 1865 overlijdt is hij huisschilder en wonen ze in de Kerkstraat.

Wanneer Ernest in 1901 overlijdt is hij kunstschilder, ze wonen nog steeds in de Kerkstraat.

CDV met albuminedruk, in de stijl van de jaren 1870.

Bronnen

Vermeire, Roger ca. 1930-1960

Geboren te Hamme in 1905 en er overleden in 1960. Schilder en fotograaf van landschappen en stadsgezichten.

Bronnen

Geïnteresseerd in datering en analyse van oude familiefoto’s? Kijk dan eens naar mijn e-boek Inleiding tot dateren en identificeren van oude familiefoto’s (tot 1920).

De foto’s uit mijn collectie zijn in principe niet te koop, maar een ernstig bod kan ik altijd in overweging nemen.

7 gedachten over “Fotografen te Hamme in de 19de en begin 20ste eeuw

  1. Betreft : Photo Segers
    Er is een Segers fotograaf geweest met winkel in de Kapellestraat te Hamme. Een eerste winkel die ik mij herinner (en waar ik regelmatig over de vloer kwam – mijn vader was amateur fotograaf) was ongeveer tegenover de vroegere rijkswacht. Later is die dan verhuist verderop in de straat ongeveer tegenover Jaak’s Natuurcenter (nu een Turkse winkel). Het is best mogelijk dat zijn weduwe nog in leven is en nog steeds in de Kapellestraat woont al is het nu wel een paar jaar geleden dat ik de dame nog heb gezien. Als ik mij goed herinner was de man zijn vader ook al fotograaf.

    Fotografen die ik in uw lijstje mis zijn De Beule (hoek Nieuwstraat/Plezantstraat) en Merckpoel (Peperstraat).

    PS : Deze zelfde reactie staat ook verkeerdelijk onder “Burgemeesters”.

    1. Beste René,

      bedankt voor uw reactie en aanvullingen! Het zou zeker interessant zijn als ik met de weduwe Segers in contact zou kunnen komen. Wellicht is het dan een zoon van de Segers die in het artikel staat. Ik stuur u nog een email met verdere vragen.

      Peter

      PS: ik heb de reactie bij “burgemeesters” ondertussen verwijderd.

  2. Je geeft aan van foto’s te willen horen. Ik heb waarschijnlijk een foto van de Jules Sterck waar jij over spreekt. In ieder geval komt de straatnaam onderaan mijn foto overeen met een van degenen die jij noemt. Rue de l’Eglise 5 (alleen staat er geen Aalst maar Alost onder; kan jij dat verklaren?).

    Ik gebruik soms oude foto’s om te tekenen. Je vind degeen die ik bedoel op mijn flickr foto pagina: https://www.flickr.com/photos/31029590@N05/13999480796/.

    Ik begin nu wel benieuwd te raken wie er op de foto staat. Ik heb geen idee of jij daar iets over kan zeggen. Zo ja, hoor ik graag. Zo niet, niet getreurd. Ik vind het al leuk dat ik een ruwe datering ontdek van deze foto.

    Hartelijke groet, Corinne

    Groet Corinne

    1. Beste Corinne,

      bedankt voor je reactie, leuk idee om te tekenen aan de hand van oude foto’s!
      Het is inderdaad dezelfde Jules Sterck. Alost is Aalst in het Frans. Het is een opdruk die ik nog niet gezien had, dus erg bedankt voor de foto.

      Jouw foto is een reproductie van een veel oudere foto, als je goed kijkt staat het er zelfs op gestempeld. Aan de stijl te zien dateert het origineel uit de jaren 1870-1880. Nauwkeuriger schatten kan wellicht door het militaire uniform te bekijken, maar dat vraagt wat meer onderzoek.

      Om te weten wie het is moet je al minstens weten uit welke familie de foto afkomstig is. Soms staat er een naam op de achterkant geschreven, maar dat zou je wel al gezien hebben. Als je de stamboom van die familie kent, dan kun je aan de hand van de datering, de geschatte leeftijd van de persoon en eventuele andere elementen (zoals het uniform hier) proberen uit te zoeken wie het met de meeste waarschijnlijkheid kan zijn.

      vriendelijke groeten,
      Peter

  3. Beste,

    Ik heb een « superbe » foto van Jules Sterck. Zou dat kunnen uw e-mail adress te krijgen om de foto door te sturen?

    Mvg,

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.